Trzecią część
Poradnika pisarskiego pora
zacząć! Dzisiaj opowiem Wam trochę o dialogach, czyli o czymś, w
czym prawie wszyscy robią błędy. Przybliżę różnicę między
pauzą a dywizem i wyjaśnię, gdzie należy stawiać kropki, a gdzie
nie.
Więc
do dzieła!
I.
Pauza, półpauza i dywiz – podstawowe różnice i ich
zastosowanie.
A. MYŚLNIK (pauza)
Podstawowym błędem, jaki robicie
w swoich pracach jest fakt, że używacie dywizu jako myślnika. Nie,
nie, nie. Myślnik pełni funkcję znaku międzywyrazowego i w Polsce
używany jest również jako znak rozpoczynający wypowiedź
bohatera.
No
dobra, teraz sobie pomyślicie: okay,
ale jak się je robi? Przecież znaku (—) nie ma na
klawiaturze!
Racja,
nie ma ich, ale za to mamy coś lepszego, a mianowicie kombinacje
klawiszowe. Aby powstała pauza, wystarczy wcisnąć na klawiaturze
[ctrl] + [alt] + [-] na klawiaturze numerycznej. Uwaga:
zabieg ten, jak sama zauważyłam, nie działa w OpenOffice, ale w
Wordzie jak najbardziej.
B. PÓŁPAUZA
Warto wspomnieć, że od pewnego czasu półpauza (–) zaczyna
wypierać pauzę. Jest krótsza o połowę, ale znaczy tyle samo. Od
tego znaku rozpoczynają się dialogi, co można zaobserwować w
książkach. W druku półpauza wygląda po prostu estetyczniej, ale
jest równie poprawna jak sama pauza.
W jaki
sposób ją zrobić? Kombinacja klawiszowa: [ctrl] + [-] na
klawiaturze numeryczne. Dla osób korzystających z programu
OpenOffice mam znacznie łatwiejszy sposób: wystarczy po prostu
wcisnąć podwójnie dywiz (-) i spację, a program automatycznie
zmieni nam (-) na (–).
C. DYWIZ
Podstawowy błąd wszystkich amatorskich opowiadań polega na tym, że
autorzy tekstów stosują dywiz jako myślnik. Dywiz jest łącznikiem.
Stosowany jest do połączeń międzywyrazowych, np. czarno-biały,
niebiesko-żółty.
II.
Didaskalia
A. Wypowiedzi bohatera
O ile fani, czytający różnego rodzaju fanfiction mogą przymknąć
oko na błędne myślniki, o tyle interpunkcja w dialogach potrafi
doprowadzić człowieka do szału. Pani w szkole podstawowej uczyła
przecież, że zdanie należy zakończyć kropką, prawda? A kolejne
zdanie rozpoczynamy wielką literą. Więc nie rozumiem, jak można
pisać w sposób:
„–
No nie wiem. – powiedział.” lub „– No nie wiem
– Powiedział.”?
W
pierwszym przykładzie zamknęliśmy wypowiedź bohatera, ale
błędnie. Drugi przykład jest totalną głupotą – ale co
najgorsze, im więcej opowiadań czytam, tym więcej takich błędów
widzę. W sytuacji, gdzie informujemy, że nasz bohater coś
powiedział, odpowiedział, odparł, oznajmił, wyszeptał,
wymruczał, wysapał, ryknął, wycedził, wrzasnął, krzyknął
itd., nie kończymy zdania kropką, tylko dajemy didaskalia małą
literą. Dopiero całość kończymy.
„–
Strażnik ogni piekielnych – prychnął pod
nosem. – Też mi coś”.*
„–
Zajmij się lepiej Calumem, zamiast mnie pouczać –
odpowiedziała spokojnym głosem Sara, a następnie podniosła
się z kanapy i opuściła salon, zostawiając Beccę samą”.*
Podobnie
ma się sytuacja, gdy nasz bohater pyta
bądź krzyczy, a jego
wypowiedź zakończona jest znakiem zapytania (?) lub wykrzyknikiem
(!).
„–
Przepraszam, czy mógłbym prosić o jakąś kartkę i długopis?
– zapytał, stojąc w odległości metra od
kobiety. Nie chciał się zbliżać”.*
Innym przykładem jest sytuacja, gdzie nasze didaskalia są
wtrąceniem do wypowiedzi.
„–
Posłuchaj – zaczęła powoli – rozumiem, że
możesz czuć się zraniony, ale to nie jest do końca tak, jak
myślisz”.
W powyższym przykładzie słowa „zaczęła powoli” są naszym
wtrąceniem, a zdanie „Posłuchaj, rozumiem, że [...]” jest
całością. W takim przypadku, gdy rozdzielamy jedno zdanie,
pomijamy inne znaki interpunkcyjne.
„–
Trzeba było tyle nie pić – prychnęła blondynka.
– Teraz masz za swoje. I jeszcze gdybyś miała sensowny
powód”.*
Powyższy
przykład pokazuje, w jaki sposób rozdzielać didaskaliami dwa różne
zdania. Pierwsze jest zapisane jak zwykła wypowiedź, dlatego
didaskalia z małej, zaś drugie jest zapisane wielką literą,
ponieważ jest innym, odrębnym zdaniem.
B. Tło dialogowe
Didaskalia opisują także to, co dzieje się wokół bohatera. Jego
otoczenie, zachowanie, inne osoby i ich czynności czy mimikę.
„–
Zależy mi na tobie.
– Uśmiechnął
się lekko do niej”.*
W
sytuacji, gdy po wypowiedzi nie ma słów typu: powiedział,
odparł, mruknął
itp., zdanie kończymy kropką, a didaskalia zaczynamy wielką
literą. Jeżeli do powyższej wypowiedzi chcielibyśmy dodać
jeszcze jakąś wypowiedź, możemy albo postawić kolejną półpauzę
i rozpocząć zdanie od wielkiej litery, bądź zamiast myślnika dać
dwukropek.
Jak
widzicie, to wcale nie jest trudne. Najtrudniejsze jest znalezienie
wytłumaczenia, dlaczego tak a nie inaczej i – przede wszystkim! –
przyznania się przed samym sobą, że robi się wielki błąd. Jeśli
zaś będziecie odrzucać krytykę i wyjaśnienia innych, denerwując
się z powodu nieprzychylnych dla tekstu komentarzy, rzucając
ogryzkami po jabłkach w autorów komentarzy, krzywdę robicie sami
sobie. Czasem warto przyjąć krytykę i sprawdzić samemu, czy
osoba, która zostawiła komentarz z krytyką ma rację.
Jedną
z rad Neila
Gaimana,
jednego z popularniejszych współczesnych twórców fantastyki,
jest: Pamiętaj: kiedy ludzie mówią Ci, że
coś jest nie tak, albo że coś w tekście im zgrzyta – prawie
zawsze mają rację. Kiedy mówią Ci dokładnie co jest źle i jak
to poprawić – prawie zawsze są w błędzie.
Dałam
ten cytat po to, aby pokazać, że gdy mamy do czynienia z krytyką,
warto spojrzeć na tekst z innej perspektywy, ale nie zmieniać od
razu wszystkiego, bo ktoś napisał „to jest źle, to napisz tak, a
tamto popraw na to”, bo przecież nie o to chodzi.
A
poza tym... na własnych błędach najlepiej jest się uczyć! I wiem
to z własnego doświadczenia z pisaniem.
*
Cytaty opatrzone gwiazdką pochodzą z mojego fanfiction o Calumie
Hoodzie ANGEL.
Koneko
Na pewno skorzystam z rad <3
OdpowiedzUsuńCzy mogłabyś w następnej części napisać dzie stawiać akapity? Trochę mam z tym problem :v
OdpowiedzUsuńTutaj nie ma wielkiej filozofii, serio. Nie ma sensu tworzyć osobnego artykułu. W akapitach chodzi o to, aby oddzielić różne treści od siebie. Każdy akapit zawiera inną, nową myśl. Zamiast opisywać np. pokój, nie potrzeba nam pięciu akapitów - po jednym na ściany i jeden na dywan, ale wystarczy jeden. A w kolejnym przechodzimy do innej myśli, jak np. to, co nasz bohater robi w tym pokoju.
UsuńInaczej tego wytłumaczyć nie potrafię, ale jeśli chcesz więcej, poczytaj sobie na ten temat np. tutaj - KLIK ;)
W razie pytań zapraszam do komentarzy, postaram się pomóc. ;)
Świetne, bardzo przydatne :) Na pewno skorzystam! xx
OdpowiedzUsuńPróbowałam wszystkich kombinacji do zrobienia pauzy w tym oczywiście też tą, którą tutaj napisałaś. Żadna nie działa. Masz jakiś pomysł?
OdpowiedzUsuńA piszesz w Wordzie czy OpenOffice?
UsuńW Wordzie.
UsuńU mnie kombinacje działają, ale skoro tak, to może skopiuj skądś pauzę/półpauzę, wklej do Worda, usuń formatowanie i po prostu wklejaj zamiast dywizu? Trochę paprania się, ale sama kiedyś tak robiłam, zanim znalazłam kombinacje.
UsuńEwentualnie sprawdź na klawiaturze numerycznej czy w ogóle jest włączona ( przycisk num lock), bo może to kwestia tego.
Dobra, dziękuje. :D
UsuńKompletnie nie umiem odróżnić pauzy, półpauzy i dywizu. Mogłabyś mi to wytłumaczyć tak na chłopski rozum?
OdpowiedzUsuń